دندان از بخش ها مختلفی تشکیل شده و یکی از مهم ترین بخش های آن ریشه است. ریشه (root) همان بخشی از دندان است که در زیر خط لثه قرار دارد و کاملا توسط این بافت پنهان شده و به نوعی محافظت می شود. کانال ریشه دندان نیز بخشی از ریشه دندان است. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا در مورد کانال ریشه دندان، ساختار، اختلالات و راه های درمان آن بیشتر بدانیم.
کانال ریشه دندان چیست؟
کانال ریشه دندان فضایی آناتومیک داخل ریشه دندان است که شامل مغز دندان، کانال‌های اصلی و کانال‌های فرعی‌ای است که ممکن است کانال‌های ریشه را به هم یا به سطح دندان متصل کنند.
ساختار کانال ریشه دندان
در مرکز هر دندان حفره‌ای به نام مغز دندان وجود دارد که متشکل از بافت‌های نرم مانند اعصاب، رگ‌های خونی و بافت‌های همبند است. مغز دندان توسط پوششی از مینا و عاج پوشیده می‌شود. رگ‌های خونی مواد غذایی مورد نیاز مغز دندان را تأمین می‌کنند و اعصاب حسی پیام‌های عصبی را به مغز می‌برند.
ساختار کانال ریشه از اتاق مغز دندان و کانال‌های ریشه تشکیل می‌شود. انشعابات کوچک‌تر که کانال‌های فرعی ریشه نامیده می‌شوند بیشتر در قسمت انتهایی ریشه دیده می‌شوند اما ممکن است در هر قسمتی از ریشه وجود داشته باشند. تعداد کانال‌های ریشه در هر دندان بستگی به تعداد ریشه‌های آن دندان دارد و از یک تا چهار عدد متغیر است. در بعضی موارد می‌تواند پنج عدد یا بیشتر نیز باشد مثلاً دندان نیش تک‌کاناله است ولی دندان آسیا سه یا چهار کانال دارد. شکل غیرعادی کانال ریشه، کانال‌های فرعی ریشه (مخصوصا انشعابات افقی) و جود چند کانال برای یک ریشه از مهم‌ترین عوامل ناموفق بودن عمل درمان کانال ریشه اند. (برای مثال اگر دندانپزشک متوجه یک کانال ثانوی نشود و آن را تمیز و مهروموم نکند، کانال عفونی باقی می‌ماند)
محتویات
فضای داخلی کانال ریشه دندان یا مغز دندان با عروق، اعصاب و بافت همبند سست پُر شده‌است. مغز دندان به تشکیل دندان‌های دائمی کمک می‌کند. مغز دندان همچنین دندان را تغذیه کرده و انعطاف‌پذیری و رطوبت ساختار دندان را تأمین می‌کند و آن را در برابر شکستگی مقاوم تر می‌کند. مغز دندان همچنین اعصاب مربوط به دما را نیز دارا است.
چگونه تعداد ریشه‌ها و کانال‌های دندان را تشخیص می دهند؟
موفقیت آمیز بودن درمان عصب‌کشی به تمیز شدن کامل کانال‌ها بستگی دارد. اگر حتی یکی از کانال ها تمیز نشود، عفونت از آن‌ها به دیگر نواحی دندان و ریشه آن منتشر شده و دندان از دست می‌رود. از این رو، برای پیشگیری از نیاز به درمان مجدد لازم است که تعداد ریشه و کانال در ابتدا صحیح تشخیص داده شود. در ادامه با روش‌ها تشخیص تعداد ریشه دندان آشنا می‌شویم.
1. عکس با اشعه ایکس
با کمک عکس دندان که با اشعه ایکس گرفته می شود تعداد ریشه دندان تشخیص داده می شود. در شرایط خاص از میکروسکوپ سه بعدی که تمام جزئیات دندان را به طور واضح نشان می‌دهد، استفاده می‌شود. اما در حالت کلی عکس برداری دو بعدی رایج است.
2. دندانپزشک از طریق لمس ریشه وکانال‌ها پی به تعداد ریشه‌ها میبرد
در حین انجام عصب کشی دندانپزشک کانال‌ها را با فایل‌های مخصوص پاک می کند. در طی انجام این کار و حرکات رفت و برگشتی فایل‌ها به داخل کانال، دکتر پی به تعداد کانال‌ها و ریشه‌ها میبرد.
3. از راه مشاهده چشمی
زمانی که دندانپزشک تاج دندان را بر می‌دارد تا کار عصب کشی را شروع کند می‌تواند پالپ و تعداد کانال‌ها را ببیند. اگر از میکروسکوپ استفاده شود آسانتر و واضح‌تر کانال‌ها پیدا می‌شوند.
تعداد کانال ریشه
دندان ها همیشه حداقل یک ریشه دارند و هر ریشه همیشه حداقل یک کانال دارد. در زیر تعداد کانال‌ها و ریشه‌های دندان‌ها آمده است :
- در دندان های پیش و نیش فک بالا ۱ ریشه و ۱ کانال وجود دارد.
- در دندان های کرسی یا آسیاب فک بالا یک یا دو ریشه و دو کانال وجود دارد.
- در دندان های کرسی اول بالا ۳ ریشه و ۴ کانال وجود دارد.
- در دندان های کرسی دوم بالا ۳ ریشه و ۳ تا ۴ کانال وجود دارد.
- در دندان های عقل ۳ ریشه و ۳ کانال وجود دارد.
- در دندان های پیش پایین ۱ ریشه و احتمالا ۲ کانال وجود دارد.
- در دندان های آسیاب کوچک فک پایین ۱ ریشه و ۲ یا ۳ کانال وجود دارد.
- در دندان های آسیاب بزرگ پایین ۲ ریشه و ۳ یا ۴ کانال وجود دارد.
درمان کانال ریشه دندان چیست؟
درمان کانال ریشه دندان به درمان دندان‌هایی که پوسیدگی آن‌ها وسیع است و به عصب دندان رسیده است گفته می‌شود. این درمان با خارج کردن عصب دندان، تمیز کردن و شکل دادن به فضای کانال و در نهایت پر کردن دندان صورت می‌گیرد.
در گذشته، درمان ریشه اغلب دردناک بود اما با پیشرفت‌های دندانپزشکی و بی‌حس‌کننده‌های موضعی، بیشتر افراد در طول کانال ریشه درد کمی را تجربه می کنند. در واقع، اگر دندان شما پوسیده شده است احتمالاً درد بیشتری داشته باشید. جایگزین‌های کانال ریشه شامل کشیدن دندان آسیب دیده ، یا جایگزینی دندان با ایمپلنت دندان، بریج یا پروتز جزئی متحرک می‌شوند.
بیشتر بخوانید : ترس از جراحی دندان عقل
نشانه های عفونت کانال ریشه
اگر نشانه‌های زیر را دارید احتمالا به درمان کانال ریشه نیاز دارید و بهتر است برای چک کردن به یک متخصص اندو مراجعه کنید.
- تورم در اطراف صورت و گردن
- سوراخ در دندان
- دندان درد
- تورم لثه و حساسیت به دما
مراحل درمان کانال ریشه دندان
مراحل درمان کانال ریشه دندان به شرح زیر است :
1. شروع درمان ریشه
درمان کانال ریشه معمولاً توسط متخصص ریشه یا دندانپزشک عمومی انجام می‌شود که در حدود یک یا دو جلسه درمان می‌شود، اما بستگی به شرایط دندان شما ممکن است درمان طولانی تر شود. ابتدا برای بررسی میزان آسیب، اشعه ایکس از دندان می‌گیرند. در طول درمان برای کنترل درد از یک بی حس کننده موضعی استفاده می‌شود. سپس یک ورقه لاستیکی به نام dental dam در دهان شما در اطراف دندان قرار داده می‌شود تا دندان تمیز، محافظت شده و عاری از بزاق باشد. سپس پوسیدگی برداشته می‌شود و یک سوراخ از طریق تاج دندان برای دسترسی به محفظه پالپ ایجاد می‌شود. با استفاده از ابزارهای کوچک دندانپزشکی، پالپ عفونی بیمار برداشته می شود.
مشاوره و رزرو وقت برای ایمپلنت دندان در شرق تهران
دکتر دادگر متخصص ایمپلنت دندان و درمان ریشه دندان ، دارای یکی از مجهز ترین و بهترین کلینیک های دندانپزشکی جامع درمان های اندو ( درمان ریشه دندان ) در شرق تهران است. شما می توانید برای دریافت نوبت و اطلاع از ایمپلنت دندان با شماره های زیر تماس بگیرید.
2. پاکسازی عفونت ریشه
پس از برداشتن پالپ بیمار، محفظه پالپ و کانال‌های ریشه شسته و تمیز می‌شوند. کانال‌های ریشه ممکن است تغییر شکل داده و بزرگ شوند تا امکان دسترسی بهتر برای پر کردن فراهم شود. قبل از پر کردن دائمی کانال‌های ریشه، آن‌ها را از تمام عفونت‌ها پاک کرده و خشک می کنند. گاهی اوقات دارو در محفظه پالپ و کانال ریشه قرار داده می‌شود تا هرگونه عفونت را از بین ببرد. اگر عفونت به خارج از دندان گسترش یافته باشد، ممکن است نیاز به مصرف آنتی بیوتیک داشته باشید. پس از درمان ریشه، برای محافظت از دندان و جلوگیری از ورود مواد زائد و بزاق، یک پر کردن موقت در تاج قرار می‌گیرد.
3. پر کردن کانال های ریشه
پس از تمیز کردن و خشک کردن، زمان پر کردن فضای داخلی دندان است ( محفظه خالی پالپ و کانال های ریشه ). ممکن است برای این مرحله نیازی به بی حسی اضافی نداشته باشید. اگر پر کردن موقتی داشتید، برای دسترسی به داخل دندان برداشته می‌شود. از خمیر سیلر و ترکیب لاستیکی برای پر کردن دندان استفاده می‌شود تا مطمئن شوید کانال‌های ریشه در برابر بزاق محافظت می‌شوند.
مرحله نهایی درمان کانال ریشه
مرحله آخر کانال ریشه ، ترمیم دندان شما است. از آنجایی که دندان به طور معمول دارای پرکردگی بزرگ است یا در اثر پوسیدگی گسترده ضعیف شده است، باید از آسیب های بعدی محافظت شود و به عملکرد طبیعی بازگردد. این معمولاً با قرار دادن یک تاج ( یک دندان مصنوعی با ظاهر واقعی ) روی دندان شما انجام می‌شود. گاهی اوقات، ابتدا باید یک پایه فلزی در دندان قرار داده شود تا از ساختار آن پشتیبانی کند و اگر ساختار دندانی از دست رفته است، تاج را در جای خود نگه دارد. بهتر است از دندانپزشک یا متخصص ریشه در مورد سایر گزینه‌های ترمیم دندان خود مشورت کنید.
پست و کور یا post and core چیست ؟
همانطور که تا اینجا فهمیدید درمان ریشه کاری تخصصی و حساس است که با سهل انگاری و بی توجهی به آن ممکن است آسیب های جبران نشدنی به دهان شما وارد کند. ما در کلینیک دکتر دادگر که خود متخصص درمان ریشه هستند نهایت تلاش خود را می‌کنیم تا به بهترین شکل و نهایت رضایت مشتری درمان ریشه را انجام دهیم.
دیدگاهتان را بنویسید