دندان ضربه خورده را می‌توان با تشخیص و درمان به موقع توسط ابزارها و تجهیزات تخصصی دندانپزشکی نجات داد. متخصص درمان ریشه یا اندودنتیست توانمند می‌تواند این کار را برای شما به خوبی انجام دهد اگر به سرعت به او مراجعه کنید و آسیب وارد شده، غیر قابل برگشت نباشد.
دندان ضربه خورده می‌تواند در نتیجه رعایت نکردن، جویدن اجسام سخت، ساییدگی در خواب و افزایش طبیعی سن رخ دهد. دندان‌های جلویی بیش از سایر دندان‌ها دچار آسیب می‌شوند. اگر به سلامت خود اهمیت می‌دهید، اگر زیبایی چهره و دندان‌ها برایتان مهم است، اگر از درد دندان به ستوه آمده‌اید، تنها راه برای جلوگیری از گسترش آسیب این است که باید در اسرع وقت خود را به یک دندان‌پزشک مجرب معرفی کنید.
ترمیم دندان شکسته با توجه به اندازه ترک خوردگی، محل قرار گیری آن دندان در دهان، میزان گسترش و احتمال شکستن ترک متفاوت است. به همین دلیل تنها یک متخصص درمان ریشه توانا با کمک تخصصی ترین ابزار در تشخیص و درمان بیماری، قادر خواهد بود مناسب‌ترین درمان هر دندان را برایتان در نظر بگیرد.
هرآنچه در رابطه با دندان ضربه خورده باید بدانید
دندان ضربه خورده و یا آسیب دیده می‌تواند علائم مختلفی از خود بروز دهد. به طور مثال علائمی چون درد، حساسیت به سرما و گرما می‌تواند از نشانه‌های دندانی باشد که پس از حادثه در حال نابودی است.
درد دندان ضربه دیده ممکن است برای مدتی به سراغتان بیاید و پس از مدتی خاموش شود. و یا ممکن است آسیب به حدی باشد که دائما شما را آزار دهد. بنابراین برای رهایی از این درد بهترین کار این است که پس از مشاهده ترک کوچک، وارد شدن ضربه و احساس اولین درد، به یک متخصص اندو معتبر مراجعه کنید.
آسیب‌های تروماتیک دندانی که عموما در اثر تصادف و یا ورزش اتفاق می‌افتد، منجر به خرد شدن دندان می‌گردد. این آسیب‌ها بسیار شدید بوده و عموما پس از بروز حادثه به سختی می‌توان دندان را نجات داد. اندودنتیست دندانپزشکی متخصص است که تخصص ویژه در درمان آسیب‌های تروماتیک دندان دارد. آنها می‌توانند با مهارت در فنون دندانپزشکی، دندان طبیعی شما را حفظ کنند.
دلایل احساس درد در دندان ضربه دیده چیست؟
در ابتدا لازم است برای درک بهتر، اطلاعات مختصری را در رابطه با آناتومی یک دندان، در اختیارتان قرار دهیم.
یک دندان سالم از 4 جز اصلی تشکیل شده است. این چهار جز شامل موارد زیر می‌باشد:
به ترتیب: تاج، مینا، عاج و پالپ
تاج: تاج دندان همان قسمت سخت رویی دندان است که پس از گشودن دهان، در دهان مشاهده می‌کنیم.
مینا: مینای دندان لایه دوم و زیرین تاج است که جنسی همانند استخوان داشته و سفید رنگ است. وظیفه مینای دندان محافظت از دندان است.
عاج: عاج دندان زیر مینا قرار گرفته و رنگی کدر‌تر از مینا دارد و لایه بالایی پالپ محسوب می‌شود.
پالپ: پالپ دندان اصلی‌ترین عضو دندان بوده که دارای بافتی نرم است. درون این بافت نرم داخلی دندان، عروق خونی و عصبی قرار دارد. پالپ به ریشه متصل است.
دلیل احساس درد در یک دندان که به هر دلیلی آسیب دیده و ترک خورده است این خواهد بود که با فشار روی دندان و جابجا شدن قطعات، عصب پالپ تحریک شده و درد احساس می‌کنید. همچنین اگر پوسیدگی به وجود آید که به پالپ برسد این موضوع نیز موجب ایجاد درد دندان می‌گردد.
آیا هر ضربه خوردگی به تاج دندان نیاز به عصب‌کشی دارد؟
اگر تاج دندان ضربه بخورد و آسیب بسیار جزئی و کم باشد، به گونه‌ای که مینای دندان کماکان توانایی محافظت از پالپ را داشته باشد و اگر از لحاظ ظاهری هم مشکلی برای شما ایجاد نکند ممکن است پزشکتان پیشنهاد دهد که ترمیمی نیاز نخواهید داشت. اما اگر پس از بررسی دقیق دندان‌پزشک متخصص شما مشخص شد که این ترک جزئی به مرور گسترش خواهد یافت، آنگاه برای پیشگیری راه حل‌های دیگری را به شما پیشنهاد خواهند داد.
چرا برای ترمیم دندان شکسته به یک متخصص درمان ریشه نیاز خواهیم داشت؟
ترمیم دندان شکسته نیازمند دقت ویژه‌ی یک دندان‌پزشک متخصص است. یک متخصص درمان ریشه مهارت بسیار بالایی در تشخیص مشکلات دندان و حفظ دندان ضربه خورده دارند. هرچه یک دندان زودتر مداوا شود، نتیجه بهبودی مثبت‌تری را مشاهده خواهید کرد.
اگر دندان در اثر ضربه کنده شده و به بیرون بیفتد، چه باید کرد؟
دندان هم مانند هر عضو دیگر بدن زنده است و با کمک عروق خونی و عصبی که دارد به بدن متصل می‌گردد و با قطع این رابطه از بین خواهد رفت. اگر در اثر حادثه‌ای دندان از جای خود کنده شد، آنگاه خیلی سریع دندان را شستشو دهید و آن را در یک محلول آب و نمک و یا شیر قرار دهید.
لازم است در کمتر از 1 ساعت خود را به یک پزشک متخصص درمان ریشه دندان برسانید تا اقدامات لازم برای نجات دندان را برایتان انجام دهند.
چگونه بفهمیم یک دندان پس از وارد شدن ضربه، آسیب دیده و نیاز به درمان دارد؟
دندان در مقابل وارد شدن آلودگی و ضربه واکنش نشان خواهد داد. این واکنش ممکن است در ابتدا با درد زیاد شروع شود و یا به صورت مقطعی و درد کمی داشته باشد. اما در هر دو حالت این دندان نیازمند ترمیم خواهد بود.
اگر به هنگام جویدن درد احساس می‌کنید، اگر حس می‌کنید دندانتان لق شده است، اگر نسبت به حرارت غذاها (گرم و سرد) حساسیت دارید، اگر دندانتان تیر می‌شد، اگر رنگ دندانتان تغییر کرده است و اگر ترکی روی دندان خود احساس کردید، بدانید وقت آن رسیده که حتما به موقع خود را به یک متخصص اندو برسانید.
تحت چه شرایطی ممکن است یک دندان ترک بخورد و یا بشکند؟
عوامل زیر موجب ایجاد شکستگی و ترک در دندان می‌شوند:
- برخورد شدید جسمی سخت به دندان
- پوسیدگی دندان
- عادت بد دندان قروچه (ساییدن دندان به هنگام خواب)
- مصرف مداوم مواد غذایی بسیار گرم و بسیار سرد (تغییرات ناگهانی دما)
- رشد نکردن دندان به سایز طبیعی که موجب می‌شود به دندان مقابل خود فشار وارد کند و به مرور آن را بشکند و یا ترک بگیرد.
- پر شدن دندان به سایز نامناسب پس از ترمیم
- برخورد با زمین و تصادف
- کهولت سن
انواع ترک دندان ضربه خورده
انواع ترک دندان به شرح زیر است:
- خطوط کریز (Craze) : این خطوط خطوطی کم عمق هستند که بر اثر ضربه با درجه بسیار کم به وجود آمده‌اند. در این نوع ترک تنها آسیب تا مینا ادامه پیدا کرده و عمیق نمی‌شود. میزان جراحت در برخی مواقع به قدری کم است که خطری برای سلامت دندان بیمار ایجاد نخواهد کرد. اما در صورت رعایت نکردن و وارد شدن ضربه مجدد و فشار ضعیف ممکن است شرایط آن وخیم شود.
- خطوط شکسته (Cup) : این خطوط هنگامی که یک قطعه کوچک از دندان در اثر جویدن می‌شکند رخ می‌دهد. جدا شدن تکه کوچکی از دندان اگر در نقطه حساسی نباشد، گسترش زیادی نمی‌یابد و به ندرت سبب آلودگی پالپ می‌شود.
در این حالت برای محافظت بیشتر از دندان شکسته ممکن است دندان‌پزشک متخصص شما یک روکش برای دندانتان پیشنهاد کند.
- ترک خوردگی عمودی (Vertical Root Fracture) : اگر مسیر ترک خوردگی دندان به صورت عمودی باشد هر لحظه امکان نصف شدن دندان تا ریشه وجود خواهد داشت. برای نجات به موقع دندان با این نوع ترک عمیق باید به یک متخصص اندو مراجعه کنید.
اگر این ترک به داخل پالپ برسد لازم است علاوه بر ترمیم این دندان عصب‌کشی دندان ضربه خورده را نیز انجام دهید.
- دندان خرد شده و شکسته: این نوع شکستگی یا بر اثر ضربه شدید اتفاق می‌افتد و یا بر اثر بی‌توجهی به ترک‌های جزئی دندان. به علت شکستگی وسیع یک دندان باید آن را با توجه به میزان شکستگی و موقعیت آن بررسی کرد تا امکان نجات آن ارزیابی شود.
آیا ممکن است عفونت سبب شکستن دندان شود؟
شکستگی‌های عمودی که از ریشه تا نوک دندان ادامه می‌یابد عموما به دلیل آلودگی و عفونت در ناحیه ریشه و لثه اتفاق می‌افتد. در اثر باقی ماندن این آثار تا زمان طولانی، عفونت به سطح رویی دندان رسیده و موجب ترک خوردن دندان می‌شود.
در این شرایط با عفونت شدید دندان و شکستن آن اگر راهی برای ترمیم ریشه دندان وجود نداشته باشد، دندان کشیده می‌شود.
بیشتر بخوانید : جراحی دندان نهفته و نیمه نهفته (دندان عقل) و چگونگی درمان آن
درمان دندان ضربه خورده
درمان دندان ضربه خورده با توجه به میزان آسیب آن بررسی و انجام می‌شود. به طور کلی 5 روش اصلی برای ترمیم دندان مجروح وجود خواهد داشت که عبارتند از:
- درمان کانال ریشه (روت کانال‌تراپی): اگر جراحت وارده شدید باشد و در اثر آن آلودگی و باکتری به اعماق دندان نفوذ کند، آنگاه پالپ درگیر شده و لازم است برای خارج کردن عفونت از روش روت کانال‌تراپی یا همان اصطلاح عامیانه عصب‌کشی دندان استفاده کنیم.
- کاشت دندان: اگر با کمک ترمیم نتوان ترک را برطرف کرد و یا شکستگی به حدی باشد که دیگر دندان را نتوان نجات داد، آنگاه لازم است دندان را کشید. پس از کشیدن دندان با گرفتن مشورت از اندودنتیست یک روش مناسب برای جایگزینی دندان از دست رفته انتخاب می‌شود. روش‌هایی مانند ایمپلنت، بریج و غیره… .
- پر کردن دندان: اگر آسیب سطحی بوده و فقط ظاهر دندان را تغییر داده باشد، آنگاه می‌توان با کمک مواد پر کننده دندان (رزین کامپوزیت هم رنگ دندان)، ظاهر از دست رفته دندان را مجددا زیبا کرد.
- روکش گرفتن: پس از روت کانال‌تراپی و یا شکستگی زیاد که ظاهر فیزیکی دندان به شدت تخریب شده، اگر ریشه سالم بماند و نجات داده شود، آنگاه می‌توان با کمک روکش ظاهر دندان را نیز احیا کرد. سه نوع از انواع پر کاربرد روکش شامل “پرسلن، کامپوزیت و لومینر” می‌باشد.
- تاج گذاری دندان: تاج نیز نوعی کلاهک مصنوعی دندان است که به منظور افزایش استحکام دندان، روی آن قرار می‌گیرد.
عصب‌کشی دندان ضربه خورده چگونه انجام می‌شود؟
گاهی اوقات دندان ترک خورده و آسیب دیده از خود علائمی نشان نمی‌دهد. همین موضوع باعث می‌شود نسبت به آن بی‌توجه باشیم و پیگیری لازم را انجام ندهیم. اینگونه به مرور زمان باکتری وارد درز‌های آن شده و پالپ را آلوده خواهد کرد. اینجاست که قبل از دیر شدن باید سریعا به یک متخصص درمان ریشه مراجعه کنید.
گاهی ترک دندان با چشمان غیرمسلح قابل رویت نیست و گاها حتی با رادیوگرافی دیجیتال نیز نمی‌توان به طور دقیق آن را تشخیص داد. گاهی ممکن است با کمک یک رادیوگرافی پیشرفته‌تر مانند CBCT میزان جراحت را تشخیص داد. به همین دلیل لازم است حتما با کمک یک متخصص اندو با تجربه و بررسی‌های دقیق علائم توسط ایشان درمان را انجام دهید.
- پس از تشخیص دقیق با کمک ابزار‌های پیشرفته‌ای مانند میکروسکوپ سه بعدی و رادیوگرافی دندان، مراحل عصب‌کشی شروع می‌گردد.
- به این صورت که ابتدا با دقت دندان سوراخ شده
- عفونت از پالپ و کانال ریشه به طور کامل تخلیه می‌گردد.
- تمامی منافذ باز و کانال با کمک موادی زیست سازگار ” گوتا پرکا” مهر و موم می‌شود.
- دندان پانسمان موقت می‌شود تا زمان ترمیم فیزیکی نهایی برسد.
- پس از زمان مقرر با توجه به میزان خسارت وارده به تاج و مینای دندان، محافظ مناسبی برای دندان انتخاب می‌شود.
آیا بیمه هزینه درمان دندان ضرب خورده را پرداخت می‌کند؟
همانطور که اشاره شد با توجه به میزان گستردگی ترک دندان ضربه خورده، راه‌های متفاوتی برای درمان وجود خواهد داشت. هر کدام از راه‌ها برای هر دندان هزینه متفاوتی خواهد داشت لذا این هزینه تنها پس از تشخیص دندان‌پزشک متخصص شما تعیین می‌گردد.
به طور کلی بیمه هزینه خاصی برای درمان دندان در نظر نمی‌گیرد. اما شرایط برای هر نوع بیمه فرق داشته و لازم است قبل از هر اقدام درمانی برای دندان‌هایتان با مسئول بیمه خود مشورت کنید.
چه زمان یک دندان ترک خورده یا شکسته را باید کشید؟
شاید این سوال برایتان پس بیاید که بهترین راه درمان دندان شکسته کشیدن آن است. چون دیگر شکسته و کاربردی نخواهد داشت. اما تشخیص این موضوع که یک دندان را می‌توان نجات داد یا کشید تنها پس از بررسی‌های دقیق یک متخصص درمان ریشه ممکن است.
اما اصولا اگر ترک خوردگی به صورتی باشد که ترک به صورت عمودی تا لثه ادامه پیدا کند، آنگاه احتمال نفوذ آسیب تا ریشه بسیار زیاد بوده و ممکن است انتخاب کشیدن دندان تنها راه حل باشد.
عوارض نادیده گرفتن درمان دندان شکسته و یا ترک خورده چیست؟
یک دندان پس از ضربه خوردن دیگر نمی‌تواند مانند قبل از خود در برابر باکتری‌ها و آلودگی‌ها محافظت کند. ترکی که بر اثر حادثه‌ای روی دندان ایجاد می‌شود علاوه بر تحریک پالپ راهی برای ورود باکتری‌ها به داخل دندان ایجاد می‌کند.
لذا به تعویق انداختن آن تنها موجب می‌شود این دندان ضعیف و ضعیف‌تر شود تا اینکه به طور کامل نکروز گردد. نکروز شدن یک دندان به معنای مرگ آن است. با نفوذ آلودگی به پالپ عفونت ایجاد شده و ریشه و استخوان پشتیبان دندان نیز درگیر می‌شوند. باگسترش این عفونت دندان کاملا درگیر شده به اصطلاح نکروز می‌شود.
یک دندان ضربه خورده که نکروز شده است عوارض زیر را از خود نشان خواهد داد:
- درد
- تغییر رنگ دندان مایع به کبودی
- تورم و قرمزی لثه اطراف دندان
- شکستن ترک و بریدن زبان و لثه
- گسترش عفونت به سایر دندان‌ها
- بوی بد دهان
- تورم غدد لنفاوی
- لق شدن دندان
- خونریزی لثه
چگونه از آسیب به دندان‌های خود جلوگیری کنیم؟
- بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنید.
- در صورت انجام ورزش‌های سنگینی که فکر می‌کنید ممکن است به دندانتان آسیب برساند از محافظ دندان استفاده کنید.
- اگر به هنگام خواب دندان خود را می‌سایید، حتما برای درمان آن به پزشک متخصص مراجعه کنید.
- اجسام و غذاهای سفت و سخت را با دندان خود نشکنید.
- اگر احساس می‌کنید دندانی موجب فشار به دندان روبرویی خود می‌شود، حتما به یک دندان‌پزشک مراجعه کنید.
- اگر دندانتان ترک جزئی دارد، به هنگام مسواک زدن به دندان ترک خورده خود فشار وارد نکنید.
منابع:
https://www.aae.org/patients/dental-symptoms/traumatic-dental-injuries/
https://www.aae.org/patients/dental-symptoms/cracked-teeth/
https://www.myperfectsmiledds.com/5-dental-procedures-repair-replace-cracked-broken-tooth/
https://www.healthline.com/health/cracked-tooth#types
https://www.webmd.com/oral-health/guide/repairing-a-chipped-or-broken-tooth
دیدگاهتان را بنویسید