جراحی فک یا ارتوگناتیک عملی است که برای اصلاح ناهنجاریهای فکی صورت میگیرد.اطلاح ارتوگناتیک از کلمه یونانی orthos به معنای صاف کردن و gnathic به معنای فک میباشد. ازین رو این اصلاح به معنای صاف کردن فک میباشد. امروزه این اصطلاح برای درمان ناهنجاریهای فک و عمل جراحی فک مورد استفاده قرار میگیرد. از جمله این ناهنجاریها میتوان به مواردی نظیر ناهماهنگی دندانها و فک اشاره کرد. به طور کلی در جراحی فک بیرون زدگی یا عقب رفتگی فک مورد اصلاح قرار میگیرد.
این عمل جز عمل های ساده به شمار نمی آید ولی بسیاری از افراد معتقدند که ارزشش را دارد. افرائی که فک های بزرگ و ناهماهنگ با دندان دارند اگر در سنین کودکی باشند ممکن است با ارتودنسی به تنهایی درمان شود. اما در مواردی که مشکل شدید است یا سن رشد تمام شده باشد باید تحت عمل حراحی فک قرار بگیرد و ارتودنسی به تنهایی مشکل را برطرف نمیکند.
و در این حالت جراحی ارتوسرجری انجام میشود. ارتوسرجری بک درمان ترکیبی از ارتودنسی و جراحی فک میباشد.
منظور از درمان ارتوسرجری چیست؟
به ادغام دو درمان ارتودنسی و جراحی فک، ارتوسرجری می گویند. هنگام مراجعه به ارتودنتیست در ابتدا وضعیت دندان های شما با انجام آزمایشات و عکس برداری های مختلف، بررسی می شود. اغلب افرادی که برای درمان ارتودنسی دندان مراجعه می کنند، به ناهنجاری فک هم مبتلا هستند. حال اگر این ناهنجاری خفیف تا متوسط باشد، ارتودنتیست با کمک همان روش معمول و رایج ارتودنسی، هم دندان های به هم ریخته را مرتب می کند و هم فک بیمار را فرم دهی خواهد کرد. اما گاهی اوقات ناهنجاری فک به حدی شدید است که حتما لازم است در حین ارتودنسی، جراحی فک هم صورت گیرد. سن بیمار در انتخاب درمان ارتوسرجری فاکتور مهمی است که قبل از هرگونه اقدام مدنظر متخصص ارتودنسی با تجربه قرار می گیرد.
مراحل درمان ارتوسرجری:
- با توجه به این که در ارتوسرجری هم ارتودنسی و هم جراحی فک انجام می گیرد لذا بیمار باید در جلسات معاینه، تحت نظر هر دو متخصص ارتودنسی و جراحی فک قرار گیرد. نهایتا متخصصین روش و برنامه درمانی را طراحی کرده و درمان آغاز می شود. همچنین پیشنهاد می کنم به یک متخصص ارتودنسی دارای فلوشیپ جراحی مراجعه کنید تا مجبور نباشد برای یک درمان کامل و بی نقص همزمان به چند پزشک مراجعه کنید.
- در اغلب موارد برای ارتوسرجری ترجیح بر این است که ابتدا عمل ارتودنسی صورت گیرد حتما بایستی ارتودنسی قبل از جراحی انجام شود تا بتوان به نتیجه مطلوب در پایان درمان دست یافت. در غیر این صورت درمان نا موفق خواهد بود
- انجام جراحی فک در درمان ارتوسرجری وقتی شروع می شود که از نظر ارتودنتیست دندان های بیمار به بهترین حالت خود از نظر نظم، رسیده اند.
- برای جراحی فک لازم نیست تجهیزات ارتودنسی از دهان بیمار برداشته شوند. بیمار با همان سیم های ارتودنسی جراحی فک را انجام می دهد
کاربرد ارتوسرجری در چه مواردی است؟
از مواردی که برای درمان ارتوسرجری استفاده می شود می توان به مسائل زیر اشاره کرد:
قابل استفاده برای درمان ناهنجاری های ژنتیکی دندان و بیماران دارای سندرم
قابل استفاده برای درمان بیمارانی که طی حادثه ای دچار مشکلات شدید دندانی شده اند. مانند تصادف، برخورد با شی، افتادن و… .
قابل استفاده برای بیمارانی که فک بالا آنها بزرگ و بیرون زده می باشد و فک پایینشان کوچک است. (و بالعکس)
بیمارانی که از بدو تولد دچار ناهنجاری های فکی می باشند. البته منظور از این مورد، بیماران ژنتیکی نمی باشند. بلکه افرادی که طی شرایطی همچون فشار در هنگام زایمان و… دچار ناهنجاری و مشکلات شده اند.
علائم نیاز به ارتوسرجری:
پیش از مراجعه به متخصص ارتودنسی شما می توانید با مشاهده علائمی از نیاز خود برای درمان ارتودنسی یا ارتوسرجری آگاه شوید:
برای اینکار در مقابل آینه قرار گیرید و موارد زیر را بررسی کنید:
آیا دندان های فک بالا و پایین کاملا بر روی هم منطبق شده اند؟
آیا فک بالای شما به میزان بیش از حد معمول، بیرون تر از فک پایین می باشد؟(ناهنجاری جلو بودن فک بالا)
آیا فک پایین شما به میزان بیش از حد معمول، بیرون تر از فک بالا می باشد؟ (ناهنجاری جلو بودن فک پایین)
آیا فک شما از طرفین دچار بیرون زدگی و ناهنجاری می باشد؟(ناهنجاری انحراف فک)
در صورتی که موارد بالا را مشاهده کردید، ممکن است شما به درمان ارتوسرجری نیاز داشته باشید.
زمان مناسب برای ارتوسرجری
این سوال همواره مطرح می شود که برای درمان ارتوسرجری چه زمانی باید اقدام نمود. همان گونه که می دانید بخش عمده ای از رشد اسکلت بدن تا سن 18 سالگی است به این معنا که بعد از آن، تغییرات کمتری در استخوان های بدن رخ می دهد لذا ارتودنتیست معتقد است بهترین زمان برای ارتوسرجری، در بازه بین 17-18 سالگی بوده و در این زمان نتیجه ایده آل از درمان ارتوسرجری حاصل می گردد.